نخستین گروه اردبیلی‌ها قبل از اینکه تهران رخت و لباس پایتختی بر تن کند همراه خواهر شاه طهماسب به آبادی کوچک تهران آمدند و در محدوده بازارچه نایب السطنه و حوالی حمام قبله ساکن شدند. بخوانید قصه ورود اردبیلی ها به تهران و تاثیراتی که در توسعه آن داشتند.
اردبیلی ها از شهری سردسیر در شمال غربی ایران و در فاصله ۵۹۱ کیلومتری تهران به پایتخت آمدند؛ جایی که در ایران باستان اردویل خوانده می‌شد به معنای شهر مقدس بود.
اردشیر آل‌عوض با بیان این مطلب درباره ورود اردبیلی‌ها به تهران و نقشی که در توسعه این کهنه پایتخت ایرانی داشتند، تعریف می‌کند: «یکی از مهم‌ترین خدمات اردبیلی به توسعه شهر تهران تأمین نیروی انسانی کار در حوزه ساختمان‌سازی بود. نمونه بارز آن ساخت مسجد و حمام قبله در تهران بود که به همت نخستین گروه اردبیلی‌های ساکن تهران ساخته شد. حتی معماری این بناها بر گرفته از سبک معماری شهر اردبیل است. اردبیل شهری سردسیر است و آن زمان جاده‌های صعب‌العبوری داشت و بالطبع سفر از این شهر به تهران در روزگاری که هنوز از جاده‌کشی و راه‌سازی خبری نبود کار سختی محسوب می‌شد. به همین دلیل اردبیلی‌ها نسبت به سایر اقوام دیرتر به تهران مهاجرت کردند. دوران مهاجرت اردبیلی‌ها به تهران تقریباً از سال ۱۳۰۴ شروع شد و ابتدا حوالی حرم شاه عبدالعظیم ساکن شدند.»
به گفته آل‌عوض، آنها از سده سیصد راه پایتخت را در پیش گرفتند، علاوه بر کار ساختمان‌سازی در کارخانه‌های قند و شکر، روغن‌نباتی، دخانیات و… و. مشغول کار شدند. پیدا شدن بازار کار پردرآمد انگیزه بیشتری برای مهاجرت به پایتخت و گذر از جاده‌های صعب‌العبور را فراهم کرد و به مرور جمعیت اردبیلی‌های مقیم تهران افزایش یافت و بسیاری از آنها ساکن خیابان ۱۷ شهریور، خیابان صفا، میدان امام حسین، تهرانپارس، عباسی خاکی، دوراهی قپان، نازی‌آباد و… شدند. اردبیلی‌ها به واسطه همین حضور بانی ساخت مساجدی در تهران هم شدند. مسجد انصارالحسین، مسجد صفا، مسجد آقا باقری‌ها از جمله مساجدی است که به همت اردبیلی های مقیم مرکز ساخته شد. البته حسینیه و مراکز زیادی به همت اردبیلی‌ها در تهران ساخته شد.»
آل‌عوض یادی از مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی بانی راه‌اندازی کانون توحید در حوالی میدان توحید و خیابان پرچم می‌کند و در ادامه می‌گوید: «با راه‌اندازی کانون توحید در خیابان پرچم بسیاری از اردبیلی‌ها برای استفاده فرهنگی و مذهبی و بهره‌مندی از محضر درس استادان حوزه و دانشگاه از محله‌های قدیمی‌شان کوچ کردند و ساکن خیابان پرچم و اطراف آن شدند. البته امروز این تغییرات و جابه‌جایی‌ها بیشتر شده و نمی‌توان گفت همه اردبیلی‌ها فقط در یک محدوده ساکن هستند. ناگفته نماند که در نزدیکی خیابان پرچم، خوش شمالی، خیابانی هم به نام اردبیل داریم که نشان از زندگی اقوام اردبیلی در این محدوده دارد. »
منبع: همشهری
