خانۀ پزشک ناصرالدین شاه؛ یکی از اولین چندطبقههای تهران

جالبینو| خانه موتمن الاطبا که یادگاری ارزشمند از معماری اواخر دوره قاجار است، در قلب محله تاریخی عودلاجان تهران قرار دارد. این خانه سهطبقه که به پزشک مخصوص ناصرالدینشاه، میرزا زینالعابدین خان دنبلی ضرابی، ملقب به موتمن الاطبا تعلق داشته، یکی از نخستین ساختمانهای چندطبقه تهران قدیم به شمار میآید.
به گزارش جالبینو؛ محله عودلاجان به واسطه نزدیکی به کاخ پادشاهان قاجار و بازار تهران، محل سکونت بسیاری از بزرگان، تاجران و نزدیکان دربار بوده است. خیابان پامنار که خانه موتمن الاطبا در آن قرار دارد یکی از گذرهای مهم این منطقه محسوب میشود که در گذشته شاهد رویدادهای مهم تاریخی و سیاسی بوده است. این خیابان که زمانی محلی برای حمامها، کاروانسراها و آبانبارها بود، با گسترش شهر در دوران ناصری به خیابانی رسمی تبدیل شد و امروزه همچنان بخشی از بافت تاریخی تهران را حفظ کرده است.
میرزا زینالعابدین خان دنبلی ضرابی که از نخستین فارغالتحصیلان مدرسه دارالفنون بود، زیر نظر استادان برجستهای مانند دکتر تولوزان فرانسوی آموزش دید و بعدها به یکی از پزشکان ماهر دربار قاجار تبدیل شد. او علاوه بر طبابت، نقش مهمی در گسترش دانش پزشکی نوین در ایران داشت. خانهای که او در سال ۱۲۶۱ شمسی ساخت بهعنوان یکی از معدود بناهای سهطبقه آن زمان (با احتساب سرداب یا زیرزمین) مورد توجه ناصرالدینشاه نیز قرار گرفت.
خانه موتمن الاطبا علاوه بر ارزش تاریخی و معماری، در دوران معاصر نیز جایگاه ویژهای در صنعت سینمای ایران پیدا کرده است. این خانه لوکیشن بسیاری از فیلمها و سریالهای مطرح از جمله «شبکه مخفی زنان» و «شهرزاد» بوده است. در سریال شهرزاد، این عمارت بهعنوان خانه هاشم خان دماوندی (با بازی مهدی سلطانی) به تصویر کشیده شد و پس از پخش این سریال توجه بیشتری از سوی علاقهمندان به تاریخ و سینما را به خود جلب کرد.
با گذشت زمان بخشهایی از این خانه از بین رفت و تنها بنای اصلی باقی ماند. اما همچنان تزیینات داخلی، پنجرههای چوبی زیبا و معماری باشکوه آن نشان از روزگار شکوه و عظمت این خانه دارد. این بنا در سال ۱۳۷۹ به ثبت آثار ملی رسید و امروزه یکی از مقاصد محبوب برای بازدیدکنندگان علاقهمند به تاریخ و هنر معماری است.
دسترسی به این خانه از طریق خیابان پامنار امکانپذیر است و به دلیل قرارگیری در محدوده طرح ترافیک، بهترین روش برای رسیدن به آن استفاده از مترو است.
خانه موتمن الاطبا نهتنها روایتگر بخشی از تاریخ پزشکی و معماری تهران است، بلکه به واسطه حضور در آثار نمایشی، یکی از نمادهای فرهنگی و هنری شهر محسوب میشود. بازدید از این خانه، قدم زدن در کوچهپسکوچههای محله عودلاجان و تماشای بناهای تاریخی این منطقه، تجربهای فراموشنشدنی برای دوستداران تاریخ و فرهنگ خواهد بود.