جشن کریسمس و مراسم سال نو میلادی از مهم‌ترین جشن‌ها در جهان به شمار می‌روند و برای مسیحیان جهان و کشورهایی بسیار با اهمیت هستند که تقویم میلادی دارند. روز کریسمس و روز آغاز سال نو میلادی دو روز مجزا هستند و ریشه‌های متفاوتی دارند.
جشن کریسمس به مناسبت تولد حضرت عیسی و با توجه به مفاهیم مذهبی و دینی برگزار می‌شود و ریشه در فرهنگ و سنت مسیحیان جهان دارد؛ اما جشن سال نو میلادی در بسیاری کشورها زمان آغاز سال جدید است که با روز هفتم کریسمس هم‌زمان است. مطابق تقویم میلادی، جشن کریسمس در روز ۲۵ دسامبر و آغاز سال نو در اول ژانویه هر سال برگزار می‌شود. بسیاری از مردم جهان به‌دلیل نزدیکی تاریخ این دو جشن، به اشتباه این دو مراسم را یکی می‌دانند؛ از همین رو، در این مقاله قصد داریم به تفاوت کریسمس و سال نوی میلادی بپردازیم.
کریسمس چیست؟
سالروز به دنیا آمدن حضرت عیسی، روز کریسمس نامیده می‌شود و مسیحیان در سراسر دنیا، این روز را جشن می‌گیرند. ۲۵ دسامبر سال ۲۰۲۵ میلادی روز کریسمس است. این تاریخ هر سال مصادف با روز چهارم دی در تقویم شمسی می‌شود؛ اما در سال ۱۴۰۳ که سال کبیسه محسوب می‌شود، روز پنجم دی به‌عنوان روز کریسمس خواهد بود.
کریسمس بزرگ‌ترین جشن مسیحیان در سراسر جهان است. در کشورهای مختلف دنیا جشن کریسمس را با نمادهای ویژه و سنت‌های متداول برگزار می‌کنند. در کشورهایی که دین رسمی مردم آن‌ها مسیحیت است، جشن کریسمس به‌شکل گسترده، با مراسم و آداب و رسوم خاص انجام می‌شود؛ اما در دیگر کشورها نیز پیروان این دین، جشن کریسمس را در کلیساها و کنار یکدیگر برگزار می‌کنند.
برای مسیحیان، جشن کریسمس، مراسمی مذهبی و در عین حال، فرهنگی به شمار می‌رود. اهمیت بالای جشن کریسمس تا اندازه‌ای است که بسیاری از مسیحیان آن را برابر با جشن سال نو مسیحی می‌دانند و دیگر مردم جهان نیز، گاهی این دو را یکی می‌پندارند.
در میان شاخه‌های مختلف مسیحیان، برگزاری این جشن در روز ۲۵ دسامبر یا شب قبل آن، ۲۴ دسامبر مرسوم است؛ اما در بعضی نقاط جهان این جشن را در تاریخ ششم و هفتم ژانویه برگزار می‌کنند. این تاریخ برابر با زمان مرگ حضرت عیسی است. برگزاری مراسم کریسمس در این تاریخ‌ها، از باوری قدیمی مبنی بر یکی بودن روز تولد و مرگ پیامبران برمی‌آید که البته ثابت شده نیست.
تاریخچه کریسمس
گرچه نام‌گذاری روزی به نام «کریسمس» به نسبت جدید است، شواهدی وجود دارد که نشان از قدمت برگزاری جشن‌های کریسمس در زمان‌های بسیار دور و در امپراتوری رومیان دارد.
در زمان امپراتوری رومیان جشن‌هایی در میانه ماه دسامبر برگزار می‌کردند که ریشه در باورهای دینی آن‌ها داشت. درستی این فرضیه که جشن‌های کریسمس ادامه همان مراسم هستند، بر کسی مشخص نیست؛ اما به‌دلیل تقارن زمانی این جشن‌ها و مفاهیم و نشانه‌های مشترک بین آن‌ها، بعضی مورخان ریشه جشن کریسمس را در دوره روم باستان می‌دانند.
تصمیم به برگزاری جشن میلاد مسیح در تاریخ ۲۵ دسامبر به قرن چهارم میلادی بازمی‌گردد. در سال ۳۵۰ میلادی، پاپ ژولیوس اول، این تاریخ را به‌عنوان سالروز تولد عیسی مسیح تعیین کرد. انتخاب این تاریخ که با جشن‌های باستانی مرتبط با انقلاب زمستانی هم‌زمان بود، نشان از تلاش کلیسا برای همسان‌سازی باورهای مسیحی با سنت‌های رایج در آن زمان دارد.
در این باور، افزایش تدریجی نور خورشید پس از ۲۵ دسامبر، نمادی از رشد معنوی مسیح و پیروزی نور بر تاریکی تلقی می‌شد. در پی پذیرش عمومی ۲۵ دسامبر به‌عنوان میلاد مسیح، نویسندگان مسیحی اغلب به تطبیق فرهنگی این تاریخ با جشن‌های باستانی خورشید پرداختند.
محاسبه تاریخ ۲۵ دسامبر به‌عنوان تاریخ تولد حضرت عیسی، از محاسبه مدت بارداری حضرت مریم در روایت‌های موجود به دست آمده است. برخی این تاریخ را مربوط به زمان غسل تعمید حضرت مسیح می‌دانند که با حضور سه منجم ایرانی انجام شده است؛ به همین دلیل از تندیس سه مرد نیز در تزیین درخت کاج کریسمس استفاده می‌کنند.
ساکنان قدیمی اسکاندیناوی جشن‌های کریسمس را به نام جشن «یول» یا دوره زمستان برگزار می‌کردند که با سوزاندن درخت‌های بریده شده و چوب‌های جمع شده از جنگل انجام می‌شد. در کشورهای دیگر نیز اسامی دیگری برای جشن کریسمس استفاده می‌کنند که از میان آن‌ها می‌توان به نام «نوئل» اشاره کرد که میان فرانسوی‌ها مرسوم است. هرکدام از کشورهای اروپایی نیز، نامی متفاوت در زبان خود برای این جشن دارند؛ اما کریسمس نامی شناخته شده در جهان است.
گرچه در طول سالیان دراز به‌دلیل کشمکش‌های مختلف سیاسی و درگیری بین دولت‌های مختلف، برگزاری مراسم کریسمس با حاشیه‌های زیادی همراه و در بازه‌هایی از زمان در ایالت‌هایی از آمریکا نیز ممنوع بوده است، امروزه جشن کریسمس از مهم‌ترین مراسم در میان همه مسیحیان جهان به شمار می‌رود. برگزاری این مراسم در زمان‌های خاص، تاثیر قابل‌ملاحظه بر روابط کشورها گذاشته است؛ اما مسیحیان همواره تلاش کرده‌اند ماهیت دینی کریسمس را حفظ کنند.
آداب و رسوم کریسمس
مسیحیان پایکوبی و شادی را در شب قبل از روز کریسمس، یعنی بیست و چهارم دسامبر آغاز می‌کنند و مراسم آن‌ها با به صدا در آوردن ناقوس کلیساها، هم‌زمان با غروب خورشید آغاز می‌شود. بین پیروان شاخه‌های مختلف مسیحیت، اختلاف‌هایی در شیوه برگزاری مراسم شب کریسمس دیده می‌شود؛ اما در حالت کلی همه آن‌ها رسومی شبیه به هم را اجرا می‌کنند. این اختلاف‌ها به زمان نواختن ناقوس کلیساها، مراسم دعا، غذای شب کریسمس و میزان تجمل در برگزاری این جشن مربوط می‌شود.
از مهم‌ترین رسوم شب کریسمس می‌توان به جمع شدن اعضای خانواده در کنار یکدیگر و صرف غذای مخصوص این شب، پس از اجرای مراسم شکرگزاری اشاره کرد. قسمت اصلی شام کریسمس را، بوقلمون کبابی درسته تشکیل می‌دهد. از دیگر نشانه‌های معروف کریسمس در جهان، بابانوئل است که با لباس مخمل قرمز و ریش بلند سفید، برای کودکان هدیه می‌آورد. نخستین بابانوئل‌ها، اسقف‌های کلیسا بودند؛ اما به مرور زمان افراد مختلف با پوشیدن لباس‌های مخصوص، به‌شکل بابانوئل درآمدند.
جالب‌توجه‌ترین بخش آمادگی برای جشن شب کریسمس، بر پا کردن درخت کریسمس با تزیینات خاص و ویژه است. درخت کریسمس بخشی جدا نشدنی از رسوم برگزاری این جشن به شمار می‌رود و بین مسیحیان قدمت بسیار دارد؛ گرچه روایت‌های موجود در ریشه استفاده از درخت کاج در جشن کریسمس متفاوت هستند و در درستی هرکدام از آن‌ها می‌توان تردید کرد؛ اما همه آن‌ها نشان‌دهنده اهمیت نقش درخت کاج در مراسم شب کریسمس هستند. درخت کاج به‌عنوان درخت همیشه سبز، نماد کریسمس در جهان شناخته می‌شود.
بین همه مردم جهان استفاده از وسایل و اشیای خاص به‌عنوان نمادهای فرهنگی در جشن‌های ملی رواج دارد. مسیحیان نیز تزیین درخت کریسمس را با مجسمه‌های کوچک و عروسک‌های مختلف انجام می‌دهند که هرکدام معنی خاصی دارند.
از بین نمادهای تزیین درخت کریسمس می‌توان به مجسمه فرشته اشاره کرد که مژده دهنده میلاد حضرت عیسی است؛ فرشته‌ها را نوک درخت کریسمس وصل می‌کنند. زنگوله‌ها نیز به‌عنوان نشانه‌ایی از کلیساها در سراسر درخت کریسمس به چشم می‌خورند. از انواع شکلات و آب نبات نیز در تزیین درخت کاج استفاده می‌شود. از میان دیگر نمادهای این جشن می‌توان به «کبوتر» به‌عنوان نماد صلح و دوستی، «هدیه» به‌عنوان نماد بخشندگی خداوند، «دانه‌های برف» به‌عنوان نماد پاکی، حلقه‌های گل، گیاهان مختلف و ستاره، اشاره کرد.
در تزیین درخت کریسمس بیشتر از رنگ‌های سبز، قرمز و سفید استفاده می‌کنند و در آخر درخت را با ریسه‌های نورانی می‌پوشانند. رنگ سبز نشاه سرسبزی و شکوفایی، قرمز نماد خون، مرگ و زندگی و رنگ سفید نماد پاکی است. از رنگ طلایی نیز برای زینت بیشتر و درخشان کردن درخت کریسمس، استفاده می‌شود.
جشن سال نو میلادی چیست؟
جشن سال نو میلادی همان طور که از نامش بر می‌آید، در زمان شروع سال جدید میلادی بر پا می‌شود. این زمان برای بسیاری از کشورهایی متفاوت است که از تقویم میلادی استفاده می‌کنند؛ زیرا بعضی کشورها با وجود استفاده از این گاه شمار، برای برگزاری جشن سال نو از سنت باستانی در فرهنگ خود پیروی می‌کنند.
در بیشتر کشورهای اروپایی و همین طور آمریکا، جشن سال نو میلادی در اول ژانویه برگزار می‌شود؛ اما بعضی کشورهای آسیایی و آفریقایی، با وجودی که در برنامه کاری خود با تقویم میلادی هماهنگ هستند، جشن‌ها و مراسم ملی خود را بر اساس تاریخ مندرج در تقویم سنتی خود برگزار می‌کنند.
کشورهایی مانند چین، هند، سریلانکا، اتیوپی و بسیاری از کشورهای آسیایی دیگر، به‌دلیل تنوع ادیان، مراسم سال نو متفاوتی از کشورهای دیگر دارند.
به‌طور کلی می‌توان گفت، در بین کشورهای با جمعیت بالای مسیحی، تاریخ شروع سال نو میلادی در ایام کریسمس برگزار می‌شود. در این کشورها، شب یکم ژانویه در آخرین روز از ماه دسامبر را، شب سال نو میلادی می‌دانند و ساعت ۱۲ شب را زمان شروع سال جدید اعلام می‌کنند. در حقیقت شب سال نو میلادی برابر با روز هفتم کریسمس است.
تقویم میلادی امروزی که ریشه در فرهنگ روم باستان دارد، مرجعی جهانی برای برگزاری رویدادهای بین‌المللی است؛ اما هم‌چنان بسیاری از کشورها از تقویم سنتی خود استفاده می‌کنند.
در تقویم چینی که ترکیبی از تقویم‌های شمسی و قمری است، سال نو بین ۲۱ ژانویه تا ۲۱ فوریه قرار دارد. در کشورهایی مانند هنگ کنگ، تایوان، مغولستان. سنگاپور، اندونزی، مالزی، کره جنوبی، فیلیپین و تایلند نیز که بیشتر جمعیت آن‌ها را نژاد چینی تشکیل می‌دهد، سال نو را در این فاصله جشن می‌گیرند. سال نو ایرانی در آغاز فروردین ماه و شروع فصل بهار قرار دارد.
در بیشتر کشورهای جهان، زمان و نحوه برگزاری آیین سال نو، بر مبنای مذهب مردم آن کشور تعیین می‌شود و در نقاطی از جهان نیز، معیار، سنت و محاسبات نجومی است؛ اما در تمام کشورهای جهان، سال نو را همراه با جشن و پایکوبی، جمع شدن اعضای خانواده و دید و بازدید، جشن می‌گیرند.
سال نو میلادی از ۱۲ شب آخرین روز دسامبر آغاز می‌شود و با آتش بازی‌های زیبا همراه است؛ اما در تقویم خورشیدی، زمان دقیق شروع سال جدید را زمان تحویل سال در نظر می‌گیرند و به اصطلاح، توپ سال نو را در می‌کنند.
تفاوت کریسمس و سال نوی میلادی
جشن کریسمس و مراسم سال نو میلادی جدا از هم هستند و در تاریخ‌های متفاوتی برگزار می‌شوند؛ اما در بسیاری از نقاط جهان این دو تاریخ را یکی می‌دانند و به اشتباه جشن کریسمس را به‌عنوان زمان شروع سال نو میلادی می‌شناسند. سال نو میلادی که در اول ژانویه هر سال آغاز می‌شود، جشنی جهانی است که در اکثر کشورهای پیرو تقویم میلادی برگزار می‌شود.
جشن کریسمس و سال نو میلادی هم‌زمان نیستند و فاصله کوتاه بین آن‌ها، باعث اشتباه و یکی دانستن این مراسم شده است
در حقیقت قرار گرفتن شب سال نو در ایام ۱۲ روزه کریسمس، باعث شکل‌گیری این اشتباه شده است. جشن کریسمس به مناسبت تولد حضرت عیسی و با توجه به مفاهیم مذهبی و دینی برگزار می‌شود و ریشه در فرهنگ و سنت مسیحیان جهان دارد؛ اما جشن سال نو میلادی در بسیاری کشورها زمان آغاز سال جدید است که با روز هفتم کریسمس هم‌زمان است.
در کشورهایی که سال نو در آن‌ها با تاریخ سال نو میلادی تفاوت دارد، جشن کریسمس به‌صورت مجزا برگزار می‌شود. در کشورهای اروپایی، آمریکایی و استرالیا، تعطیلی دو روز اول ژانویه در ادامه تعطیلات کریسمس قرار می‌گیرد؛ اما در کشورهای مختلف این قاره‌ها، قوانین برای تعطیلی اداره‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی متفاوت هستند.
در بیشتر این کشورها، تعطیلی در این روزها تنها به مراکز آموزشی منحصر می‌شود و سایر مکان‌ها فقط یک یا دو روز تعطیلی دارند؛ اما در بعضی دیگر نیز، تعطیلی‌ها بین پنج تا ۱۲ روز طول می‌کشند. با توجه به نکته‌های مطرح شده در بالا، می‌توان گفت که تنها شباهت بین جشن‌های کریسمس و سال نو میلادی، نزدیکی تاریخ این دو جشن به یکدیگر است و آمیخته شدن مفاهیم فرهنگی در طول زمان باعث اشتباه بیشتر در یکی انگاشتن این دو مراسم می‌شود. در حالت کلی جشن کریسمس، مراسمی با ریشه‌های مذهبی، اما جشن سال نو، جشنی با ریشه و نمادهای ملی است.
شباهت کریسمس و سال نوی میلادی
اغلب تفاوت کریسمس و سال نوی میلادی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ اما قصد داریم چند مورد از شباهت‌های کریسمس و جشن سال نوی میلادی را نیز ذکر کنیم:
ریشه‌های تاریخی: هر دو رویداد کریسمس و سال نوی میلادی قدمتی طولانی دارند.
اهداف و تصمیمات جدید: معمولا ایام خاص و مهم سال اهمیتی ویژه‌ای در شروع مسیرهای جدید و عزم ما برای رسیدن به اهداف مدنظرمان دارند. در ایام کریسمس و سال نوی میلادی بسیاری از افراد تصمیمات جدیدی برای زندگی خود می‌گیرند. این تصمیم جدید می‌تواند پیروی کردن از یک رژیم غذایی خاص، توسعه فردی، بهبود کسب‌وکار و… باشد.
نحوه برگزاری جشن‌ها: در هر دو جشن کریسمس و سال نو میلادی، سنت گرد هم آمدن خانواده‌ها و دوستان بر سر سفره‌ای مفصل از غذاهای لذیذ و نوشیدنی‌های گوناگون، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
هدیه دادن و هدیه گرفتن: کریسمس و جشن سال نوی میلادی فرصت خیلی خوبی برای نشان دادن عشق و علاقه به عزیزان است. در این ایام افراد با دادن هدایای مختلف از جمله گل، کارت‌پستال، اسباب‌بازی، زیورآلات و… شادی را با یکدیگر سهیم می‌شوند.
زمان برگزاری: هر دو جشن محبوب کریسمس و سال نوی میلادی در نیمه‌شب برگزار می‌شوند؛ چون باور عموم مردم بر این است که حضرت عیسی در نیمه‌شب متولد شد.
تعطیلی رسمی: در اغلب کشورهای برگزارکننده جشن‌های کریسمس و سال نو میلادی، هر دو تاریخ ۲۵ دسامبر و اول ژانویه به‌عنوان تعطیلات رسمی تعیین شده است.
کریسمس در نقاط مختلف جهان
از مهم‌ترین بخش جشن‌های بین‌المللی کریسمس می‌توان به چراغانی‌های زیبای کشورهای مختلف اشاره کرد. بسیاری از کشورها رسوم خاصی برای اجرای جشن کریسمس دارند؛ اما می‌توان گفت، چراغانی معابر و خیابان‌ها در همه نقاط مختلف جهان انجام می‌شود.
بسیاری از شهرهای معروف دنیا مانند لاس وگاس، توکیو، سیدنی، پاریس، آمستردام، پراگ و لندن که از قدیمی‌ترین شهرهای محل برگزاری جشن کریسمس به شمار می‌روند، در روزهای کریسمس مملو از گردشگران می‌شوند و شلوغ‌ترین روزها را سپری می‌کنند. سواحل گوا در کشور هند، با وجودی که مسیحیان کمی در آن زندگی می‌کنند، در سال‌های اخیر از پر طرفدارترین مراکز تفریحی در روزهای کریسمس بوده است و از سراسر دنیا برای گذراندن تعطیلات کریسمس به این منطقه سفر می‌کنند. در این قسمت به معرفی بعضی رسوم رایج در کشورهای مختلف برای برگزاری جشن کریسمس می‌پردازیم.
ایتالیا
در بیشتر کشورهای جهان خوردن غذا در کنار اعضای خانواده و تهیه هدیه برای یکدیگر از مهم‌ترین آداب شب کریسمس است. در ایتالیا به‌جای بابانوئل، جادوگر مهربان برای بچه‌ها کادو می‌آورد. اگر کادو جوراب رنگی پر از شکلات باشد، نشانه خوب بودن رفتار کودک در سال گذشته است و اگر جورابی پر از زغال باشد، نشان از خوب نبودن رفتار کودک در سال گذشته دارد.
در بعضی شهرهای ایتالیا در شب کریسمس به‌جای بوقلمون غذاهای دریایی یا خوراک پاچه خوک می‌خورند. اجرای موسیقی خیابانی نیز از برنامه‌های متداول در خیابان‌های ایتالیا است.
آلمان
مردم کشور آلمان جشن کریسمس را با آرامش و در کنار خانواده در خانه‌هایشان برگزار می‌کنند. در این کشور نیز مردم غذاهای دریایی یا غاز و اردک کباب شده برای شام کریسمس می‌خورند. تزیین خانه و درخت کریسمس نیز برای آلمانی‌ها با تنوع زیاد همراه است و از درخت سرو برای تزیین درخت کریسمس استفاده می‌کنند.
آمریکا
در آمریکا، مردم از یک ماه پیش از کریسمس به استقبال این جشن می‌روند. در این مدت فروشگاه‌ها اجناس خود را با تخفیف‌های ویژه برای فروش عرضه می‌کنند تا همه قدرت خرید برای شب جشن کریسمس را داشته باشند. در این کشور بیشتر مردم در این شب، بوقلمون کباب شده به‌همراه سس و سبزیجات مصرف می‌کنند.
روسیه
در کشور روسیه مردم هفتم ژانویه را روز کریسمس می‌دانند و این جشن را در این تاریخ برگزار می‌کنند. غذای مردم روسیه در شب کریسمس شامل سوپ داغ و گوشت کبابی می‌شود و مردم این کشور نیز خانه‌های خود را چراغانی و تزیین می‌کنند.
کریسمس در ایران
در ایران نیز از گذشته‌های دور تاکنون مسیحیان با ملیت‌های گوناگون در نقاط مختلف زندگی می‌کنند. بیشترین مسیحیان داخل ایران را ارامنه تشکیل می‌دهند که سابقه سکونت آن‌ها در این سرزمین به سالیان دراز می‌رسد. کلیساهای مختلف در سراسر ایران جشن روز کریسمس را با حضور مسیحیان داخل ایران برگزار می‌کنند.
در تهران محله‌های مجیدیه، میرزای شیرازی و سنایی بیشترین هم‌وطنان مسیحی را در خود جای داده‌اند. محله جلفای اصفهان نیز، سالیان طولانی محل زندگی ارامنه بوده است. ارامنه اصفهان در زمان پادشاهی صفویان به ایران مهاجرت کردند و کلیساهایی در منطقه جلفا ساختند. کلیساهای منطقه جلفا در اصفهان از پررونق‌ترین مکان‌ها در ایران در زمان برگزاری جشن کریسمس هستند. در زمان برگزاری جشن‌های کریسمس، خیابان‌های این مناطق تزیین می‌شوند و ظاهری بسیار زیبا می‌گیرند. قدم زدن در خیابان جلفا در شب کریسمس می‌تواند برای گردشگران با خاطرات زیبایی همراه باشد.
کلیسای وانک در محله جلفا، از مهم‌ترین مراکز تجمع مسیحیان داخل ایران در زمان کریسمس به شمار می‌رود. در دیگر کلیساهای این منطقه نیز مراسم مخصوص کریسمس برگزار می‌شوند که با همراهی ساکنان این منطقه همراه است. اگر به آشنایی با آداب و رسوم مسیحیان علاقه دارید می‌توانید برای لذت بردن از جشن‌های‌شان در این روزها، به این خیابان‌ها سری بزنید و با بابانوئل عکس یادگاری بگیرید. علاوه بر مناطق مخصوص ارامنه، در بسیاری از فروشگاه‌ها و مراکز تجاری و تفریحی دیگر نیز، برای احترام به مسیحیان کشورمان، درخت‌های کریسمس و تزیین‌های مخصوص این مراسم را در روزهای نزدیک به کریسمس برپا می‌کنند.
تفاوت کریسمس و سال نوی میلادی چیست؟
سالروز ولادت حضرت عیسی، روز کریسمس نامیده می‌شود؛ اما جشن سال نو میلادی هنگام شروع سال جدید میلادی برپا می‌شود. مطابق تقویم میلادی، جشن کریسمس در روز ۲۵ دسامبر و آغاز سال نو در اول ژانویه هر سال برگزار می‌شود.
کریسمس 2025 چه روزی است؟
۲۵ دسامبر سال ۲۰۲۵ میلادی روز کریسمس است. این تاریخ هر سال مصادف با روز چهارم دی در تقویم شمسی می‌شود؛ اما در سال ۱۴۰۳ که سال کبیسه محسوب می‌شود، روز پنجم دی به‌عنوان روز کریسمس خواهد بود.
منبع: کجارو
