زیره دانه ای معطر و ضد نفخ است که گیاهی شبیه بوته هویج دارد. برگهای این گیاه 20 الی 30 سانتی متر و ارتفاع آن تقریبا 50 سانتی متر است. میوه این گیاه نیز هلالی شکل و دارای خطوط برجسته به اندازه 2 میلی متر است. دو نوع زیره در دنیا وجود دارد به نام زیره سبز و زیره سیاه.
به گزارش نمناک، زیره دانه ی معطری است که گیاه آن شبیه بوته هویج است برگ هایش 20 الی 30 سانتی متر و ارتفاع گیاه حدود 50 سانتی متر است و میوه آن (که به اشتباه دانه گفته می شود) به اندازه دو میلی متر و هلالی شکل و دارای 5 خط برجسته است. زیره در دو نوع زیره سبز (با نام علمی:Cuminum cyminum) و زیره سیاه (با نام علمی:Carum carvil) وجود دارد.
زیره سبز( Cuminum cyminum):این نوع زیره هم به صورت پرورشی و هم خودرو یافت می شود. در ایران نوع پرورش زیره سبز وجود دارد که از اجزای اصلی پودر کاری می باشد و برای تقویت طعم غذاها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در داروهای سنتی از سالها قبل استفاده می شود.
زیره سیاه یا زیره کوهی (Carum carvil) :زیره سیاه که معروف به زیره کرمانی است و یکی از سوغاتی های معروف این استان می باشد که در مناطق کوهستانی ه صورت خودرو رشد می کند.
مواد مغذی موجود در یک قاشق غذاخوری زیره سبز:
- کالری:22
- پروتئین:1 گرم
- کربوهیدرات:3 گرم
- قند:صفر گرم
- چربی:1 گرم
- کلسترول:صفر گرم
- سدیم:10 میلی گرم
- فیبر رژیمی:1 گرم
- آهن:4 میلی گرم (22 درصد DV)
- کلسیم:56 میلی گرم (6 درصد DV)
- فسفر:30 میلی گرم (3 درصد DV)
- پتاسیم:107 میلی گرم (3 درصد DV)
- منیزیم:22 میلی گرم (5 درصد DV)
- روی:0.3 میلی گرم (2 درصد DV)
- مس:0.1 میلیگرم (3 درصد DV)
- تیامین:0.1 میلی گرمی (1 درصد DV)
- نیاسین:0.3 میلیگرم (1 درصد DV)
- ویتامین آ (A):76 واحد بین المللی (2 درصد DV)
- ویتامین سی (C):0.5 میلی گرم (1 درصد DV)
- ویتامین ای (E):0.2 میلی گرم (1 درصد DV)
- ریبوفلاوین:0.1 میلیگرم (1 درصد DV)
- منگنز:0.2 میلی گرم (10 درصد DV)
طبع زیره سبز
زیره سبز دارای طبع گرم و خشک است. این گیاه سرشار از آهن ، کلیسیم ، منیزیم ،فیبر،آنتی اکسیدانها و ویتامین A می باشد.
مقدار و طریقه مصرف زیره سبز
به عنوان یک مکمل گیاهی بهترین میزا مصرف از زیره سبز ، 300 تا 600 میلی گرم در روز است. از این ادویه فوق العاده برای طعم دهی بهتر انواع سوپ ، خورش ، سالاد ، تاکو و مزه دار کردن برنج استفاده می شود. به دلیل طبع گرم این ادویه ، برای رفع سردی برنج به کار برده می شود. علاوه بر این از دانه های زیره سبز برای تهیه چای و دمنوش، روغن و عرق زیره سبز استفاده می شود و مکمل های زیره سبز ینیز در بازار وجود دارد.
خواص و فواید زیره سبز
درمان هموروئید:
هموروئید یا یبوست معمولا به دلیل افزایش فشار روی رگهای انس و رکتوم در بدن به وجود می آید که موجب تورم، درد و خونریزی می شود. 75 درصد از افراد در مقطعی از زندگی هموروئید را تجربه می کنند. فیبر بالای زیره سبزبه طور طبیعی موجب تحریک سیستم گوارش ، بهبود هضم و درمان هموروئید می شود. علاوه برآن خواص ضد قارچ و میکروبی دانه های زیره موجب درمان عفونت های ناشی از هموروئید می شود.
زیره سبز برای کمک به هضم غذا از تشکیل گاز در دستگاه گوارش جلوگیری می کند. همچنین دارای خواصی است که برای مقابله با نفخ شکم، که می تواند به درد شکم و درد و فشار شکمی منجر شود بسیار مفید است.
کمک به هضم:
زیره سبز حاوی ترکیباتی است که با تحریک غده های مسئول ترشح اسیدها، صفرا و آنزیم ها منجر به هضم بهتر غذا در معده و روده میشود.
تقویت سیستم ایمنی:
زیره دارای ویتامین C است و استفاده از آن به عنوان ادویه موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. این ویتامین برای افرادی که به دلیل استرس ، سیستم ایمنی ضعیفی دارند بسیار مفید است. مصرف کافی ویتامین C یک روشی ایده آل برای بهبود سلامت عمومی بدن است .استفاده از مواد غذایی حاوی این ویتامین در کاهش فشار خون ، کاهش خطر سکته قلبی و مغزی ، مبارزه با استرس اکسیداتیو که منجر به سرطان می شود بسیار موثر است.
زیره یک درمان موثر برای لاغری و کاهش وزن است. برای از بین بردن وزن و چربی اضافی می توان دانه زیره و یا عرق زیره را می توان میل کرد. در یک مطالعه 80 زن که دارای اضافه وزن بودند به دو گروه زیره و کنترل رژیم غذایی تقسیم شدند. گروه اول باید روزانه زیره مصرف می کردند و گروه دوم باید رژیم غذایی خود را کنترل می نمودند. در پایان مشخص شد گروه زیره نسبت به گروه دیگر کاهش وزن چشمگیری داشتند.
زیره با افزایش سرعت سوخت و ساز و بهبود هضم موجب سوزاندن سریع کالری در بدن می شود. با وجود سیستم گوارشی سالم و متابولیسم سریع ، به طور خودکار وزن بدن کاهش پیدا می کند.
زیره حاوی ماده فعالی به نام تیموکینون است. این ماده طبیعی شیمیایی ، خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی دارد که در کاهش وزن به بدن کمک می کند. تیموکینون با مبارزه با رادیکالهای آزاد ، سموم بدن را پاکسازی می کندهمچنین با کمک به سلولهای بدن برای پاسخ دادن به انسولین و گلوکز ، میزان قند خون را پایین نگه می دارد.
سلامت پوست:
ویتامین E موجود در زیره سبز به عنوان آنتی اکسیدان به تقویت دیواره مویرگی در پوست کمک می کند و رطوبت و خاصیت ارتجاعی پوست را بهبود می بخشد. به همین دلیل زیره سبز به عنوان یک ماده طبیعی ضد پیری عمل می کند. طبق بررسی مطالعات ، ویتامین E با کمک به کاهش التهاب در بدن و پوست موجب سلامت و جوانی آن می شود. همچنین این ویتامین روند بهبود پوست را تسریع می کند و با افزایش سرعت بازسازی سلولها می توان از زیره سبز برای درمان زخم ، آکنه و چین و چروک استفاده کرد.
هنگام تماس پوست با دود سیگار و اشعه ماورابنفش ( نور خورشید ) ، آنتی اکسیدانهای موجود در زیره سبز از پوست در برابر سرطان محافظت میکند. علاوه بر این زیره سبز در درمان علائم اگزما و آکنه مفید است. زیره سبز دارای خواص ضد قارچ و ضد باکتری است که موجب جلوگیری از عفونت های پوستی می شود.
روش استفاده از زیره برای لاغری :
برای استفاده از زیره در کاهش وزن ، روشهای متعددی وجود دارد که می توان از آنها استفاده کرد.
1. عرق زیره :
با استفاده ا ز عرق زیره می توان از خواص زیاد مانند کاهش وزن و لاغری بهره مند شد. این عرق گیاهی سرشار از فیبر است که موجب کاهش اشتها و افزایش متابولیسم بدن می شود و مصرف روزانه یک فنجان از عرق زیره در رسیدن به نتیجه مطلوب توصیه می شود. می توان عرق زیره را به همراه یک قاشق عسل طبیعی مصرف نمود. بهترین زان برای مصرف عرق زیره، نیم ساعت قبل از وعده غذایی است.
2. پودر زیره و ماست
روش دیگر استفاده زیره برای کاهش وزن ، مصرف پودر زیره به همراه یک قاشق چایخوری ماست است. این ترکیب را بعد از هر وعده غذایی به مدت 15 روز استفاده کنید تا شاهد نتایج مطلوب آن باشید.
3. دانه زیره :
دانه زیره را می توان برای لاغری مصرف نمود. در این روش 2 قاشق غذاخوری دانه زیره را به مدت 5-6 ساعت یا یک شب در آب خیس کنید. سپس، دانه ها را جوشانده و از صافی عبور دهید. در مرحله بعد با افزودن آب لیمو به این نوشیدنی می توان آن را مصرف نمود. این نوشیدنی را به مدت 2 هفته و با معده خالی میل کنید.
4. دمنوش زیره سبز
افرادی که به خوردن دمنوش علاقه دارند و می خواهند وزن خود را کمتر کنند می توانند از دمنوش زیره استفاده کنند. پودر زیره را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید و کمی نمک برای داشتن طمع بهتر به آن افزوده کنید به مدت 20 روز بعد از غذا از این دمنوش میل کنید.
رفع التهاب:
ترکیبات موجود در زیره سبز دارای تاثیر ضد التهابی و مهار آن می باشند . اما عنصر ایجاد کننده این اثر هنوز توسط محققان کشف نشده است.
خاصیت ضد میکروبی:
یزیره سبز دارای خواص ضد میکروبی است که خطر ابتلا به عفونت های مواد غذایی را کاهش می دهد ، بنابراین یکی از نقش های سنتی زیره سبز برای ایمنی غذا باشد.برخی از ترکیبات زیره سبز موجب کاهش رشد باکتری های غذایی و انواع خاصی از قارچ های عفونی می شود. همچنین زیره سبز در کاهش مقاومت دارویی برخی از باکتری ها مفید است.
استرس و افسردگی:
برخی از تحقیقات نشان داده است که زیره سبز به دلیل داشتن آنتی اکسیدانهای بسیار در کاهش استرس و درمان افسردگی بسیار مفید است.
درمان اختلالات تنفسی:
دانه زیره سبز مانند یک ماده دفع کننده و ضد انعقادی عمل می کند که به دفع و از بین بردن مخاط توسط ریه ها کمک می کند. علاوه بر این زیره سبز یک محرک و ضد عفونی کنند نیز می باشد. به عنوان نمونه در بیماری آسم که یک عارضه تنفسی است و موجب اسپاسم عضلانی برونش، تورم انقباض ریه ، افزایش تولید مخاط و ناتوانی در تنفس می شود .
به طور کلی بیماری آسم به دلیل عفونت ، آلرژی ، آلودگی ، چاقی ، استرس و یا عدم تعادل هورمونی ایجاد می شود و زیره سبز به عنوان یک درمان طبیعی برای این بیماری به کار می رود.
تقویت حافظه:
زیره توانایی تحریک سیستم عصبی مرکزی را دارد که منجر به تقویت حافظه، بهبود عملکرد مغز و درمان بیماری پارکینسون می شود.
سرشار از آهن:
آهن یکی از موارد مهم مورد نیاز بدن است. کبد و مغز استخوان قادر به ذخیره آهن هستند. بدون داشتن آهن در بدن ، سلول های اولیه در عضلات (میوگلوبین) توانایی نگهداری اکسیژن را ندارند و در نتیجه نمی توانند عملکرد درستی داشته باشند و منجر به ضعف عضلانی می شوند. مغز انسان برای داشتن عملکرد صحیح به اکسیژن نیاز دارد.
کمبود آهن خون ، موجب نرسیدن اکسیژن کافی به مغز می شود که منجر به ضعف حافظه ، کاهش بهره وری و بی تفاوتی می شود. بنابراین تغذیه با مواد غذایی غنی از آهن مانند زیره سبز می توانند خطر اختلالات شناختی مانند بیماری آلزایمر و زوال عقل را کاهش می دهد و همچنین از علائمی مانند خستگی، اضطراب، نقص شناختی و مسائل گوارشی جلوگیری می کند.
درمان بی خوابی:
بی خوابی یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از افراد آن را تجربه کرده اند .برخی از بی خوابی ها ، طولانی مدت می باشند که ممکن است در سلامت انسان مشکل ایجاد کند. استرس ، بیماری و درد از علائم شایع بی خوابی محسوب می شوند. استفاده از ویتامین ها به خصوص ویتامین B برای درمان بی خوابی بسیار موثر است. زیره سبز به دلیل داشتن انواع ویتامین ها به بهبود کیفیت خواب بسیار کمک می کند.
پیشگیری از ابتلا به دیابت:
دانه های زیره سبز می تواند با کاهش احتمال ابتلا به هیپوگلیسمی و یا کاهش قند خون به جلوگیری از دیابت کمک کند. هیپوگلیسمی می تواند موجب بروز مشکلاتی مانند تعریق ، شکنندگی، ضعف، صحبت کردن با مشکل، سردرگمی، از دست دادن هوشیاری و تشنج شود. خطر ابتلا به هیپوگلیسمی در افراد مبتلا به دیابت یا مصرف کنندگان الکل نسبت به دیگران بیشتر است.
طبق مطالعات انجام شده در سال 2005 ، مواد موجود در دانه های زیره سبز، ممکن است به عنوان یک عامل جدید برای درمان دیابت مفید باشد.
ضد ویروس و ضد باکتری:
زیره سبز در درمان عفونت های ویروسی و بیماری هایی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی موثر است . این گیاه پر خاصیت حتی برای مقابله با باکتری هایی که به طور معمول در روده سالمندان و حیوانات وجود دارند و بعضی از انواع آن منجر به بروز درد شدید شکم، اسهال خونی و استفراغ شوند، بسیار مفید است.
جلوگیری از سرطان:
زیره سبز به دلیل وجود ویتامین C و A، دارای خواص ضد انعقادی است. ویتامین A باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از استرس اکسیداتیو میشود که در درمان انواع مختلف سرطان کمک کند. مطالعات انجام شده در سال 2007 نشان می دهد که مصرف زیاد ویتامین A و رتینول ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش دهد. همچنین زیره سبز سرشار از آنتی اکسیدان است که قادر به جلوگیری از تکثیر سلول های سرطانی می باشند. تحقیقات انجام شده روی موشها نشان می دهد که موشهایی که از زیره سبز تغذیه کرده اند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در آنها کاهش یافته است.
بهبود کلسترول خون:
در مطالعات بالینی نشان داده شده است که زیره سبز باعث کاهش کلسترول خون می شود. در یک مطالعه ای ، 75 میلی گرم زیره سبز دو بار در روز به مدت هشت هفته مصرف شد و در پایان مشخص شد که میزان تری گلیسیرید خون ناسالم کاهش یافته است و در تحقیقی دیگر میزان کلسترول LDL “بد” اکسید شده در بیماران مصرف کننده زیره ، در کمتر از یک و نیم ماه تقریبا 10٪ کاهش یافت.
تقویت استخوان ها:
بدن برای انتقال عصبی، ترشح هورمون، انقباض ماهیچه و کاهش فشار خون به کلیسیم نیاز دارد. مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم، مانند زیره سبز برای نوجوانان و افرادی که در ابتدای دهه ی 20 زندگی خود هستند بسیار اهمیت دارد. زیرا در این سنین ، بدن به تشکیل کامل توده استخوانی بدن میپردازد. با افزایش توده استخوانی خطر ابتلا به پوکی استخوان نیز کاهش پیدا میکند.
افزایش ادرار و سم زدایی:
مواد موجود در زیره سبز مانند کومینالدئید، تیمول و فسفر، مواد سم زدای خوبی هستند. فسفر به دفع ادرار کمک می کند و برای عملکرد کلیه نیز مهم است. کلیه ها علاوه بر حذف سموم بدن از طریق ادرار، مولکول های آلی که مقدارشان بیش از اندازه باشد را از خون حذف می کنند. به منظور تعادل سطوح اسید اوریک، سدیم، آب و چربی درون بدن، کلیه ها و سایر اندام های گوارشی به الکترولیت ها مانند فسفر، پتاسیم و منیزیم نیاز دارند.
دیگر خواص زیره
- دارای خاصیت برای فزایش شیر مادران در دوران شیردهی
- زیره سبز ضد تومور، ضد صفرا، ضد باکتری و ضد عفونی کننده است.
- دم کرده زیره مفید برای برطرف کردن سوء هاضمه
- استفاده از مخلوط زیره سبز با عسل برای رفع درد
استفاده از دمنوش زیره برای درمان برونشیت
رفع نفخ و دل درد کودکان. برای این منظور چند قطره اسانس زیره سبز را با روغن بادام مخلوط کنید و با آن شکم نوزاد را ماساژ دهید.
برای رفع نفخ روده و معده میتوانید دم کرده زیره را تنقیه کنید.
استفاد از زیره در غذاهای نفاخ به ویژه حبوبات
خواص عرق زیره سبز
- دافع سموم بدن و رافع تنـگی نـفـس و سکسـکه است.
- عرق آور و ضد تشنج است.
- عرق گیاه زیره باعث رفع اشتهای کاذب میشود.
- استفاده از این عرق برای کاهش وزن و لاغری مفید است.
- عرق زیره سبز، قابض و خشک کننده است.
- مصرف این عرق برای برطرف کردن بیماری صرع مفید است.
- مصرف عرق زیره سبز در دفع گاز معده موثر بوده، برای برطرف کردن سوءهاضمه مفید است.
- دارای خاصیت چربی سوزی بوده و باعث از بین رفتن چربیهای زیر پوستی میشود.
- افزایش دهنده شیر مادران است.
- برای رفع نفخ روده و معده میتوانید از عرق زیره سبز استفاده کنید.
مقدار مصرف عرق زیره سبز
کودکان:روزی سه بار سه قاشق غذاخوری عرق زیره را در کمی آب حل کرده و قبل از غذا به کودک دهید.
بزرگسالان:روزی سه بار، نصف استکان عرق زیره سبز را با کمی آب ترکیب کرده و قبل از غذا مصرف شود.
طرز تهیه عرق زیره سبز
عرق و روغن زیره سبز از دیگر فرآورده های آن است. عرق زیره سبز از تقطیر تخم زیره سبز به وسیله بخار آب تولید می شود و دارای خواص دارویی فراوانی می باشد. همچنین می توان با جوشاندن آب و تخم زیره سبز نیز عرق آن را تهیه کرد. پس از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر به صورت سنتی یا صنعتی انجام می شود و مایعی که با تقطیر به دست آمده، همان عرق گیاه زیره است.
به طور کلی با عملیات تبخیر و تقطیر، اسانس و رایحه گیاه زیره به درون مولکول های آب نفوذ میکند و در اصطلاح علمی، آب مقطر تولید می شود. این آب معطر مقطر، علاوه بر طعم و رایحه خوب، خواص درمانی گیاه را هم برای بدن دارد.
اگر از پودر دانه های زیره استفاده شود ، اسانس تولیده شده تا 50 درصد کاهش می یابد و در صورتی که مدت آسیاب کردن بیش از 1 ساعت باشد، میزان اسانس از این هم کمتر خواهد بود.
عوارض جانبی استفاده بیش از حد زیره سبز
طبق روال همیشگی مطالب بررسی خواص خوردنی ها در بخش سلامت نمناک بعد از معرفی فواید لازم است عوارض زیره را هم بدانید که شامل :
آلرژی
زیره یکی از داروهای گیاهی مفید برای درمان بسیاری از مشکلات گوارشی است. اما ممکن است در کنار تمام این فواید منجر به بروز مشکلاتی مانند سوزش سر دل شود که با مصرف بیش از اندازه زیره سبز ایجاد می شود.
مصرف بیش از اندازه زیره موجب خارش پوست و آلرژی می شود. افراد مبتلا به آلرژی اگر مجبور به استفاده از زیره هستند حتما در مقادیر کم از این دانه مصرف کنند.
آروغ زدن
ممکن است اثر ضد نفخ زیره موجب آروغ زدن شود. دلیل اصلی آروغ زدن به سبب ورود هوا هنگام خوردن غذا و یا نوشیدنی ها به معده ایجاد شود که از طریق دهان ، گاز معده خارج می شود.
سوزش سر دل
زیره یکی از داروهای گیاهی مفید برای درمان بسیاری از مشکلات گوارشی است. اما ممکن است در کنار تمام این فواید منجر به بروز مشکلاتی مانند سوزش سر دل شود که با مصرف بیش از اندازه زیره سبز ایجاد می شود.
آسیب به کبد
روغن موجود در دانه زیره بسیار ناپایدار است و مصرف بیش از اندازه زیره در طولانی مدت موجب آسیب به کبد و کلیه ها می شود. از روغن زیره سبز برای جلوگیری و یا درمان اسپاسم عضلانی حیوانات استفاده می شود.
کاهش قند خون
مصرف بیش از حد زیره سبز موجب افت قند خون می شود. در برخی موارد مانند جراحی که حفظ قند خون ضروری است این مساله اهمیت بیشتری پیدا می کند. بنابراین دو هفته قبل از جراحیباید مصرف زیره را قطع نمائید تا در حین جراحی دچار کاهش قند خون نشوید.
دیابتی ها زیره نخورند!
همانگونه که ذکر شد مصرف زیره موجب کاهش سریع قند خون می شود. بنابراین افراد دیابتی که کنترل مداومی بر روی قند خون دارند و نوسانات قند خون برای سلامت آنها خوب نیست ، نباید از زیره استفاده کنند و در صورت ضرورت ، حتما اعتدال را رعایت کنند.
کهیر زدن
زیره سبز طبع گرمی دارد و مصرف بیش از اندازه آن موجب کهیر در بدن می شود.
تداخل دارویی
صبق نتایج تحقیقات ، زیره سبز ممکن است با برخی از آنتی بیوتیک ها و دارو های کاهش دهنده قند خون تداخل داشته باشد.
موارد منع مصرف:
– زیره سبز تاثیر زیادی بر روی ترشحات هورمون تیروئید دارد و موجب افزایش میزان ترشحات می شود. به همین دلیل برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بسیار مناسب است. اما باید توجه داشت که افراد لاغر نباید در مصرف زیره ، زیاده روی کنند ، چرا که به پرکاری تیروئید مبتلا می شوند.
