آموزش هرس کردن درخت به + اشتباهات رایج

تکنیک‌های شکل‌دهی اولیه
در 1 تا 3 سال اول پس از کاشت نهال به، هدف اصلی ایجاد یک ساختار قوی برای درخت در آینده است. معمولاً درختان “به” را به شکل مرکز باز یا جامی هرس می‌کنند، به طوری که 3 تا 5 شاخه اصلی (اسکلت) به طور یکنواخت در اطراف یک تنه نسبتاً کوتاه توزیع شده باشند. توصیه می‌شود در درختان جوان، یک تنه اصلی انتخاب شده و شاخه‌های رقیب حذف شوند. با این حال، باید توجه داشت که درخت “به” به طور طبیعی تمایل زیادی به ایجاد یک شاخه اصلی قوی ندارد.

در اولین زمستان پس از کاشت، شاخه اصلی را در ارتفاع حدود 40 تا 90 سانتی‌متر (بسته به نظر باغدار و نوع هرس مورد نظر) از سطح زمین درست بالای یک جوانه سالم سربرداری می‌کنند تا رشد شاخه‌های جانبی تحریک شود. همچنین، هر شاخه‌ای که خیلی پایین‌تر از سطح زمین (معمولاً زیر 60 سانتی‌متر) رشد کرده باشد، حذف می‌شود. برای تربیت به صورت پرده‌ای در کنار دیوار، مراحل اولیه شامل انتخاب یک نهال یک ساله بدون شاخه یا دارای چند شاخه مناسب و هرس آن برای تشویق تشکیل بازوهای اصلی است. در سال اول تربیت به فرم دوکی، نهال در ارتفاع 60 سانتی‌متری سربرداری می‌شود.

تأکید بر شکل مرکز باز به این دلیل است که باعث بهبود نفوذ نور و گردش هوا در داخل تاج درخت می‌شود که برای رسیدن میوه و جلوگیری از بیماری‌ها بسیار مهم است.

هرس اولیه در درختان جوان، پایه و اساس ساختار و بهره‌وری آینده درخت را بنا می‌نهد. همچنین هرس صحیح در این مرحله نیاز به هرس‌های سنگین در سال‌های بعد را کاهش می‌دهد.

هرس باردهی
پس از استقرار ساختار اصلی درخت (حدود 3 تا 4 سال پس از کاشت)، هدف از هرس، حفظ تاج باز و تشویق تولید میوه است. هرس سالانه در فصل خواب درخت برای حذف شاخه‌های مرده، بیمار، آسیب‌دیده و شاخه‌هایی که با یکدیگر برخورد می‌کنند، ضروری است. همچنین، باید شاخه‌های متراکم و درهم‌رفته را تنک کرد تا جریان هوا و نفوذ نور بهبود یابد، که این امر کیفیت میوه را افزایش داده و خطر ابتلا به بیماری‌ها را کاهش می‌دهد.

شاخه‌های بیش از حد بلند یا آویزان را باید سرزنی کرد، زیرا میوه‌های “به” در نوک شاخه‌ها تشکیل می‌شوند و وزن زیاد آن‌ها می‌تواند باعث شکستن شاخه‌ها شود. شاخه‌های جانبی بلندتر را باید تا حدود 15 سانتی‌متر کوتاه کرد.

شاخه‌های عمودی قوی (نرک‌ها) که معمولاً میوه نمی‌دهند و باعث شلوغی درخت می‌شوند نیز باید حذف شوند. در درختان بالغ، توصیه می‌شود سالانه حداکثر یک چهارم (25 درصد) از قدیمی‌ترین شاخه‌ها را برای تشویق رشد شاخه‌های جوان‌تر حذف کنید. برش باید تا محل اتصال شاخه به تنه اصلی یا به یک شاخه جانبی که حدود یک سوم قطر شاخه حذف شده باشد، انجام شود.

در هرس شاخه، می‌توان از دو روش سرزنی (کوتاه کردن) یا حذف کامل شاخه‌ها استفاده کرد. برای درختان “به”، حذف کامل شاخه‌های ناخواسته معمولاً به سرزنی آن‌ها ارجحیت دارد. هرس سبک و منظم در درختان بالغ نسبت به هرس سنگین و نامنظم مزایای بیشتری دارد. حذف شاخه‌های رو به داخل و شاخه‌هایی که با یکدیگر برخورد می‌کنند، باعث می‌شود انرژی درخت به سمت رشد شاخه‌های بارده و تولید میوه هدایت شود. شاخه‌های متقاطع همچنین می‌توانند با ساییدن یکدیگر زخم‌هایی بر روی یکدیگر ایجاد کنند که راه ورود بیماری‌ها می‌شوند.

هرس جوان سازی
برای درختان “به” مسن و کم‌بارده، ممکن است نیاز به هرس سنگین‌تری برای تحریک رشد شاخه‌های جدید باشد. این کار معمولاً در اوایل بهار انجام می‌شود. روش کار شامل حذف چند شاخه (حداکثر یک سوم) از قدیمی‌ترین و ضخیم‌ترین شاخه‌ها تا سطح زمین در طی یک دوره 2 تا 3 ساله است (هرس تجدید حیات).

این کار باعث تشویق رشد شاخه‌های جوان‌تر و پربارتر می‌شود. با این حال، باید در هرس جوان‌سازی احتیاط کرد، زیرا ممکن است تعداد گل‌ها و میوه‌ها را در سال بعد کاهش دهد. در مورد به زینتی (گلابی زینتی)، اگر درخت بسیار انبوه شده باشد، می‌توان آن را در اوایل بهار تا ارتفاع 15 سانتی‌متری از سطح زمین هرس کرد تا جوان شود، اگرچه در سال اول پس از چنین هرس سنگینی گل نخواهد داد.

هرس جوان‌سازی راهی برای افزایش طول عمر باردهی درختان به مسن از طریق تشویق رشد چوب بارده جدید است. با این حال، این کار ممکن است به طور موقت باعث کاهش باردهی شود.

بهترین زمان هرس درخت به
“بهترین زمان هرس درخت به” اواخر زمستان یا اوایل بهار، زمانی که درخت در دوره خواب زمستانی خود قرار دارد، می‌باشد. این زمان معمولاً پس از گذراندن سرمای شدید زمستان و قبل از شروع تورم و باز شدن جوانه‌ها است. هرس در این زمان مزایای زیر را دارد:

نبود برگ‌ها، دیدن ساختار درخت و شناسایی شاخه‌هایی که نیاز به حذف دارند را آسان‌تر می‌کند.
درخت در دوره خواب زمستانی کمتر در معرض استرس و بیماری قرار دارد.
هرس در اواخر زمستان / اوایل بهار باعث تحریک رشد قوی شاخه‌های جدید در بهار می‌شود که میوه تولید خواهند کرد.
نکته مهم
توصیه می‌شود از هرس زودهنگام در پاییز خودداری کنید؛ زیرا ممکن است باعث رشد شاخه‌های جدیدی شود که در اثر سرمای زمستان آسیب ببینند.

همچنین، از هرس درختان میوه در سرمای شدید اواسط زمستان خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند باعث پس‌روی شاخه‌ها شده و درخت را در معرض خطر آفات و بیماری‌ها قرار دهد. هرس سبک برای حذف شاخه‌های مرده، آسیب‌دیده یا بیمار را می‌توان در هر زمان از سال انجام داد.

برای “به” زینتی، هرس سبک اغلب بلافاصله پس از گلدهی برای کنترل رشد بدون کاهش گلدهی سال بعد انجام می‌شود. هرس زمستانه، که به آن هرس سیاه نیز گفته می‌شود، معمولاً زمانی انجام می‌شود که گیاه در دوره خزان خود باشد، یعنی در فصول پاییز و زمستان.

زمان هرس، تأثیر قابل توجهی بر واکنش درخت دارد. هرس در دوره خواب زمستانی باعث تشویق رشد رویشی و تولید میوه می‌شود، در حالی که هرس در زمان‌های دیگر می‌تواند اثرات متفاوتی داشته باشد.

درک چرخه فیزیولوژیکی درخت، کلید هرس مؤثر است. هرس در دوره خواب زمستانی از انرژی ذخیره شده درخت استفاده می‌کند و الگوهای رشد مطلوب را برای فصل آینده ترویج می‌دهد.

جدول زمانی هرس درخت به

میزان مناسب هرس درخت به در سنین مختلف
نهال‌های جوان
درختان “به” جوان (1 تا 3 ساله) نیاز به هرس سبک برای شکل‌دهی دارند تا فرم مرکز باز یا جامی مورد نظر ایجاد شود. تمرکز باید بر انتخاب 3 تا 5 شاخه اصلی با فاصله مناسب و حذف هرگونه شاخه رقیب، متقاطع یا رو به داخل باشد.

از هرس سنگین درختان جوان خودداری کنید، زیرا می‌تواند باردهی را به تأخیر بیندازد. هدف در این مرحله ایجاد یک ساختار قوی است، نه به حداکثر رساندن تولید میوه فوری. نهال “به” معمولاً در سال‌های ابتدایی پس از کاشت نیاز به هرس ساقه دارد.

هدف اصلی در هرس درختان جوان، سرمایه‌گذاری در ساختار درخت است که از تولید میوه در آینده پشتیبانی خواهد کرد.

هرس بیش از حد در این مرحله می‌تواند رشد درخت را مختل کرده و ورود آن به مرحله باردهی را به تأخیر بیندازد. یک درخت قوی و خوش‌فرم بهتر می‌تواند وزن میوه را تحمل کرده و به طور کارآمد از نور خورشید و هوا استفاده کند. هرس اولیه، پایه و اساس یک درخت بالغ پربار و سالم را بنا می‌نهد.

درختان بالغ
میزان هرس در درختان بالغ به هدف از کاشت بستگی دارد: افزایش کمیت میوه یا کنترل اندازه درخت.

برای افزایش کمیت میوه: تمرکز بر هرس سبک سالانه برای بهبود نفوذ نور و گردش هوا، حذف شاخه‌های مرده، بیمار و متقاطع و سرزنی شاخه‌های بیش از حد بلند است. از هرس سنگین خودداری کنید، زیرا درخت به روی چوب جوان میوه می‌دهد. در یک جلسه هرس، بیش از 25 درصد از تاج درخت را حذف نکنید تا از استرس وارد کردن به درخت جلوگیری شود.
برای کنترل اندازه درخت: ممکن است نیاز به هرس قابل توجه‌تری باشد، از جمله کوتاه کردن ارتفاع و گسترش کلی درخت با برش شاخه‌های بلندتر تا جوانه‌های رو به بیرون. این کار اغلب در اواخر تابستان پس از رشد اولیه انجام می‌شود. با این حال، توجه داشته باشید که هرس بیش از حد می‌تواند تولید میوه را کاهش دهد.
نکته مهم
از سال پنجم کشت به بعد، درختان “به” نیاز به هرس شاخه و برگ دارند. تعادل بین تولید میوه و کنترل اندازه نیاز به بررسی دقیق دارد. هرس بیشتر می‌تواند به مدیریت اندازه کمک کند اما ممکن است مقدار چوب بارده را کاهش دهد.

تمایل شاخه‌های “به” به آویزان شدن به دلیل سنگینی میوه نیز باید در نظر گرفته شود. هرس تا جوانه‌های رو به بیرون می‌تواند به هدایت رشد به سمت بیرون و بالا کمک کرده و از شکستگی شاخه‌ها جلوگیری کند.

ابزار مناسب برای هرس درخت به و نحوه استفاده صحیح از آن‌ها
ابزارهای ضروری برای هرس درخت به عبارتند از:

قیچی هرس: برای شاخه‌های کوچک (تا حدود 2 سانتی‌متر قطر) و شاخه‌های جوان. قیچی‌های هرس نوع بای‌پس (دارای دو تیغه منحنی که مانند قیچی از کنار یکدیگر عبور می‌کنند) برای برش‌های تمیز روی چوب زنده نسبت به قیچی‌های سندانی (دارای یک تیغه صاف که روی یک سطح صاف بریده می‌شود) ترجیح داده می‌شوند.
قیچی باغبانی دسته بلند: برای شاخه‌های ضخیم‌تر (تا حدود 4 تا 6 سانتی‌متر قطر) که برای قیچی هرس خیلی بزرگ هستند. دسته‌های بلند این قیچی‌ها اهرم بیشتری را فراهم می‌کنند.
اره هرس: برای شاخه‌های ضخیم‌تر از آنچه قیچی باغبانی دسته بلند می‌تواند ببرد (بیش از 4 تا 5 سانتی‌متر قطر). اره‌های هرس دارای تیغه‌هایی هستند که برای برش کارآمد چوب طراحی شده‌اند و اغلب در هنگام کشیدن برش می‌دهند. برای دسترسی به شاخه‌های بالاتر ممکن است به قیچی یا اره هرس تلسکوپی نیاز باشد.
استفاده از ابزارهای تیز و تمیز برای ایجاد برش‌های تمیز و جلوگیری از انتشار بیماری‌ها بسیار مهم است. ابزارها را با محلول سفیدکننده و آب یا الکل ضدعفونی کنید، به خصوص پس از هرس شاخه‌های بیمار. تیز کردن منظم تیغه‌ها نیز ضروری است.

موارد مهم در هنگام هرس درخت به
برش‌های تمیز را با زاویه 45 درجه درست بالای یک جوانه یا شاخه جانبی رو به بیرون ایجاد کنید. برش باید به سمت دور از جوانه شیب داشته باشد تا از تجمع آب و پوسیدگی جلوگیری شود.
از برش‌های همسطح (خیلی نزدیک به تنه) یا باقی گذاشتن کُنده‌ها (خیلی دور از تنه) خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند روند بهبودی را مختل کرده و خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. درست در خارج از پشته پوست شاخه برش دهید و از آسیب رساندن به طوقه شاخه (ناحیه کمی متورم در محل اتصال شاخه به تنه) خودداری کنید.
برای شاخه‌های بزرگ، از روش سه برش برای جلوگیری از پاره شدن پوست استفاده کنید: ابتدا یک شکاف در قسمت زیرین شاخه ایجاد کنید؛ دوم، شاخه را بالاتر از شکاف ببرید؛ و در نهایت، کنده باقی مانده را حذف کنید.

پس از هرس درخت به، قسمت‌های بریده شده باید با یک محافظ مانند چسب باغبانی پوشانده شوند تا از آلودگی جلوگیری شود. این عمل را می‌توان برای درختان به نیز اعمال کرد.

استفاده از ابزار مناسب برای کار، برش‌های تمیز را تضمین کرده و تلاش مورد نیاز را کاهش می‌دهد و در نتیجه استرس را هم برای باغبان و هم برای درخت به حداقل می‌رساند.

تلاش برای برش شاخه‌های ضخیم با ابزارهای نامناسب می‌تواند منجر به برش‌های ناهموار شود که به درستی بهبود نمی‌یابند. تکنیک برش مناسب برای سلامت درخت ضروری است. اجتناب از برش‌های همسطح و کُنده‌ها به درخت اجازه می‌دهد تا به طور طبیعی بهبود یابد و از آن در برابر عفونت محافظت می‌کند.

اشتباهات رایج در هرس درخت به و نحوه جلوگیری از آن‌ها
هرس بیش از حد: حذف بیش از حد شاخه از درخت در یک زمان (بیش از 25 تا 30 درصد) می‌تواند به گیاه استرس وارد کرده، عملکرد میوه را کاهش دهد و منجر به رشد رویشی بیش از حد شود. به خصوص اگر مطمئن نیستید، محافظه‌کارانه هرس کنید.
هرس بدون هدف: هرس باید با یک هدف مشخص انجام شود، مانند حذف چوب مرده، بهبود شکل یا افزایش تولید میوه. از برش شاخه‌ها به صورت تصادفی خودداری کنید.
برش‌های نامناسب: ایجاد برش‌های همسطح یا باقی گذاشتن کُنده‌ها مانع از بهبودی شده و می‌تواند منجر به پوسیدگی و بیماری شود. همیشه درست در خارج از پشته پوست شاخه برش دهید.
استفاده از ابزار کند یا کثیف: ابزارهای کند می‌توانند با پاره کردن پوست به شاخه‌ها آسیب برسانند و ابزارهای کثیف می‌توانند بیماری‌ها را منتشر کنند؛ ابزارها را تیز و استریل نگه دارید.
هرس در زمان نامناسب: هرس خیلی زود در پاییز می‌تواند منجر به آسیب ناشی از سرما شود و هرس در طول رشد فعال می‌تواند به درخت استرس وارد کند. برای هرس‌های اصلی به اواخر زمستان / اوایل بهار پایبند باشید.
نادیده گرفتن شاخه‌های مرده یا بیمار: این شاخه‌ها باید به سرعت حذف شوند تا سلامت درخت حفظ شده و از انتشار مشکلات جلوگیری شود.
هرس بی‌برنامه: هرس بدون داشتن ایده روشنی از شکل و ساختار مورد نظر می‌تواند منجر به درخت نامتعادل یا بدشکل شود؛ قبل از شروع برش‌ها را برنامه‌ریزی کنید.
بریدن بیش از حد شاخه‌های بارده: از آنجایی که درخت به روی چوب جوان میوه می‌دهد، حذف بیش از حد شاخه‌های جوان می‌تواند به طور قابل توجهی محصول فصل بعد را کاهش دهد.
نادیده گرفتن پاجوش‌ها: پاجوش‌هایی که از پایه درخت رشد می‌کنند باید حذف شوند زیرا می‌توانند انرژی را از قسمت‌های بارده درخت بگیرند.

نکته مهم
شناخت اشتباهات رایج در هرس درخت به، باغداران را قادر می‌سازد تا از این دام‌ها اجتناب کرده و درختان خود را به طور مؤثرتری هرس کنند، که منجر به درختان سالم‌تر و پربارتر می‌شود.

تأکید بر استفاده از ابزارهای تیز و تمیز و ایجاد برش‌های مناسب یک موضوع مکرر است که اهمیت اساسی آن‌ها را در هرس موفقیت‌آمیز در تمام انواع درختان میوه نشان می‌دهد.

این اقدامات اساسی برای به حداقل رساندن استرس وارد شده به درخت، ترویج بهبودی سریع و جلوگیری از ورود یا گسترش بیماری‌ها بسیار مهم هستند.

هرس درخت به در مناطق مختلف آب و هوایی ایران
درختان “به” سازگاری خوبی با طیف وسیعی از آب و هوا دارند، از جمله مناطق معتدل و سرد ایران، که با منشاء بومی آن‌ها در جنگل‌های هیرکانی جنوب دریای خزر همخوانی دارد. آن‌ها برای گلدهی و میوه‌دهی مناسب به یک دوره سرمای زمستانی (دمای زیر 7 درجه سانتیگراد) نیاز دارند، اما نیاز دقیق به ساعات سرما می‌تواند بسته به رقم متفاوت باشد.

درختان “به” می‌توانند دمای پایین تا -23 درجه سانتیگراد را در دوره خواب تحمل کنند. با این حال، گل‌ها در اوایل بهار در برابر سرمازدگی حساس هستند. کاشت در مکان‌های محافظت شده و دور از چاله‌های سرما توصیه می‌شود.

در مناطقی با تابستان‌های گرم و خشک مانند برخی از نقاط جنوبی ایران، برخی از ارقام “به” ممکن است شیرین‌تر شده و برخلاف مناطق خنک‌تر که معمولاً قابض باقی می‌مانند و نیاز به پخت دارند، به صورت خام قابل مصرف شوند.

درخت به اصفهان
روش‌های هرس به طور کلی در مناطق مختلف آب و هوایی یکسان است و بر حفظ تاج باز و حذف شاخه‌های مشکل‌دار در فصل خواب تمرکز دارد. با این حال، زمان دقیق دوره خواب ممکن است بسته به آب و هوای منطقه کمی متفاوت باشد.

باغداران در مناطق گرم‌تر ممکن است دوره خواب کوتاه‌تری را تجربه کنند. یک رقم “به” به نام اصفهان بومی ایران است و در مناطق بسیار گرم می‌تواند میوه‌ای تولید کند که تقریباً به اندازه‌ای شیرین باشد که بتوان آن را از درخت خورد. این نشان می‌دهد که انتخاب رقم می‌تواند در سازگاری با آب و هوای خاص ایران مهم باشد.

در حالی که اصول اساسی هرس درخت به جهانی است، شرایط آب و هوایی محلی، به ویژه زمان و مدت دوره خواب و خطر سرمای دیررس، باید هنگام برنامه‌ریزی فعالیت‌های هرس در نظر گرفته شود.

تطبیق زمان هرس با آب و هوای محلی تضمین می‌کند که با چرخه فیزیولوژیکی درخت همسو باشد و خطر آسیب ناشی از سرما یا رشد زودرس را به حداقل می‌رساند.

در دسترس بودن ارقام به که به طور خاص با آب و هوای گرم‌تر ایران سازگار شده‌اند، نشان می‌دهد که باغداران می‌توانند ارقامی را انتخاب کنند که برای شرایط محلی آن‌ها مناسب‌تر هستند، که به طور بالقوه بر ویژگی‌های میوه و موفقیت کلی تأثیر می‌گذارد.

نکات عملی در رابطه با هرس درخت به
سالانه در اواخر زمستان یا اوایل بهار در طول دوره خواب “درخت به” خود را هرس کنید.
هدف ایجاد فرم مرکز باز یا جامی باشد.
شاخه‌های مرده، بیمار، آسیب‌دیده، متقاطع و رو به داخل را حذف کنید.
مناطق متراکم را تنک کنید تا نور و گردش هوا بهبود یابد.
شاخه‌های بیش از حد بلند یا آویزان را سرزنی کنید.
شاخه‌های عمودی قوی (نرک‌ها) را حذف کنید.
از هرس بیش از حد خودداری کنید (بیش از 25 درصد از تاج درخت را حذف نکنید).
از ابزارهای تیز و تمیز برای هرس استفاده کنید.
برش‌های تمیز و زاویه‌دار درست بالای جوانه‌های رو به بیرون ایجاد کنید.
پاجوش‌های پایه درخت را حذف کنید.
برای درختان مسن و کم‌بارده، هرس جوان‌سازی را در نظر بگیرید.

کلام آخر
هرس منظم و صحیح برای سلامت، شکل و باروری درختان به ضروری است. درک عادات رشد درخت و پیروی از تکنیک‌های توصیه شده منجر به تولید بهتر میوه و درخت سالم‌تر و با عمر طولانی‌تر خواهد شد.

باغداران باید با اطمینان به هرس بپردازند، زیرا حتی اشتباهات نیز اغلب با گذشت زمان قابل اصلاح هستند، اما توجه دقیق به اصولی که در این مقاله تشریح شده است، بهترین نتایج را به همراه خواهد داشت.

منبع: پسته رفسنجان

منبع: عصر ترکیه

مطالب مرتبط:

• طرز کاشت چغاله بادام در گلدان+ روش نگهداری
• دیدن مار در خواب نشانه چیست و چه معنایی دارد؟
• آموزش کاشت و پرورش ریواس در گلدان
• راهنمای کامل تمیز کردن ریواس
• چگونه خط و خش ظروف چوبی را از بین ببریم؟