هرس یکی از مهم‌ترین اقدامات در باغبانی و کشاورزی است که به بهبود رشد گیاهان، افزایش تولید محصول، و شکل‌دهی مناسب به گیاهان کمک می‌کند.
انواع مختلفی از تکنیک‌های هرس درختان وجود دارد که درخت‌کاران بسته به نیازهای خاص درخت و نتیجه مطلوب از آنها استفاده می کنند.در ادامه به بررسی انواع روش‌های هرس و زمان مناسب انجام آنها می‌پردازیم.
انواع هرس
به گزارش آرکاکاران، روش‌های مختلف هرس با اهداف مختلف انجام می‌شوند و به همین دلیل شناخت این روش‌ها و زمان مناسب انجام آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. هرس باید به درستی و در زمان مناسب انجام شود تا از بهترین نتایج اطمینان حاصل شود و هرگونه آسیب احتمالی به درخت به حداقل برسد.
1. هرس فرم‌دهی (Training Pruning)
این نوع هرس برای شکل‌دهی به درختان و بوته‌ها در مراحل اولیه رشد استفاده می‌شود. هدف اصلی آن ایجاد یک ساختار قوی و پایدار است که بتواند وزن میوه‌ها را تحمل کند و رشد متعادل گیاه را تضمین کند. این هرس معمولاً در سال‌های اولیه زندگی درخت انجام می‌شود.
زمان هرس: معمولاً در زمستان و در دوره خواب گیاه انجام می‌شود تا گیاه در فصل رشد، انرژی خود را به سمت شاخه‌های اصلی هدایت کند.
2. هرس باردهی (Pruning for Fruit Production)
این نوع هرس با هدف افزایش کیفیت و کمیت میوه انجام می‌شود. در این روش، شاخه‌های قدیمی و نابارور حذف می‌شوند تا انرژی گیاه به سمت شاخه‌های جوان و بارور هدایت شود.
زمان هرس: این هرس به طور معمول در اواخر زمستان یا اوایل بهار، قبل از شروع دوره رشد انجام می‌شود.
3. هرس ترمیمی (Restorative Pruning)
این نوع هرس برای بازسازی و احیای درختان و گیاهان قدیمی و یا آسیب‌دیده به کار می‌رود. در این روش، شاخه‌های مرده، آسیب‌دیده یا بیمار حذف می‌شوند تا گیاه به سمت بهبود رشد و بازسازی هدایت شود.
زمان هرس: بهتر است این نوع هرس در فصل خواب گیاه (زمستان) انجام شود، اما در مواردی که بیماری یا آسیب به گیاه رخ داده، می‌توان در طول سال نیز انجام داد.
4. هرس تابستانه (Summer Pruning)
هرس تابستانه به معنای حذف شاخه‌ها و برگ‌های اضافی در طول فصل رشد است. این هرس به بهبود تهویه هوای میان شاخه‌ها، کنترل آفات، و جلوگیری از رشد غیرمتعارف شاخه‌ها کمک می‌کند.
زمان هرس: این هرس در طول تابستان و فصل رشد گیاه انجام می‌شود و معمولاً به عنوان یک اقدام اصلاحی و کنترلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5. هرس نوک‌زنی (Pinching)
این روش به معنای حذف نوک‌های جوان و تازه شاخه‌ها با استفاده از دست یا قیچی است. هدف اصلی آن تحریک رشد شاخه‌های جانبی و ایجاد یک ساختار پربارتر است. این روش اغلب در گیاهان گلدار و گیاهان زینتی کاربرد دارد.
زمان هرس: در طول فصل رشد و زمانی که شاخه‌ها به حد کافی رشد کرده‌اند.
6. هرس برگ‌زدایی (Defoliation)
هرس برگ‌زدایی برای حذف برگ‌های اضافی به کار می‌رود تا نور خورشید به عمق درخت نفوذ کرده و به رشد بهتر میوه‌ها یا گل‌ها کمک کند. این روش اغلب در گیاهان زینتی و بوته‌های انگور کاربرد دارد.
زمان هرس: این هرس در اواخر تابستان یا اوایل پاییز و پیش از ورود به دوره خواب گیاه انجام می‌شود.
7. هرس شکل‌دهی (Topiary Pruning)
این نوع هرس در باغ‌های زینتی و پارک‌ها برای شکل‌دهی به گیاهان در اشکال هندسی و تزئینی استفاده می‌شود. هدف اصلی آن زیباسازی گیاه و ایجاد یک ظاهر خاص است.
زمان هرس: بسته به نوع گیاه و رشد آن، این هرس می‌تواند در طول سال انجام شود، اما بهترین زمان معمولاً در اوایل بهار یا تابستان است.
8. هرس ریشه (Root Pruning)
هرس ریشه به معنای قطع یا تنظیم ریشه‌های اضافی گیاه است تا رشد کنترل‌شده‌تری داشته باشد. این نوع هرس بیشتر برای گیاهان گلدانی یا هنگام پیوند گیاهان به زمین جدید انجام می‌شود.
زمان هرس: معمولاً در اواخر زمستان یا اوایل بهار قبل از رشد جدید گیاه انجام می‌شود.
نکات کلی درباره زمان هرس:
هرس در زمستان: این هرس در فصل خواب گیاه انجام می‌شود و به گیاه کمک می‌کند تا با شروع فصل بهار انرژی خود را برای رشد جدید ذخیره کند.
هرس در بهار و تابستان: این هرس برای کنترل رشد گیاه و جلوگیری از شاخه‌های اضافی یا نابارور انجام می‌شود.
هرس در پاییز: به طور کلی، هرس شدید در پاییز توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است گیاه قبل از ورود به دوره خواب ضعیف شود.
فصول مختلف اثرات متفاوتی بر رشد درختان دارند و هرس در زمان مناسب می تواند مزایای فرآیند هرس را به حداکثر برساند. بهترین زمان برای هرس درخت بسته به گونه درخت و نتیجه مطلوب متفاوت است.
هرس در طول فصل خواب که درخت به طور فعال رشد نمی کند، امکان بهبود بهینه زخم را فراهم می کند و خطر انتقال بیماری را کاهش می دهد. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که برخی از درختان، مانند درختان گلدار، باید بلافاصله پس از گلدهی هرس شوند تا از برداشتن جوانه های گل و تاثیرگذاری بر روی شکوفه های آینده جلوگیری شود.
بهترین زمان از سال برای هرس درختان چه زمانی است؟
هرگز زمان بندی برای حذف شاخه های مرده، آسیب دیده یا بیمار وجود ندارد. اما بیشتر درختان از هرس در اواسط تا اواخر زمستان سود می برند. هرس در دوران خواب به محض اینکه هوا شروع به گرم شدن کرد، رشد جدید را تشویق می کند. کمبود برگ پس از پاییز به شما امکان می دهد به راحتی شاخه ها و اندام هایی را که نیاز به حذف دارند شناسایی کنید.
توجه داشته باشید که برخی از درختان هنگام هرس در اواخر زمستان می توانند شیره آن را خارج کنند(اشک درخت). نگران نباشید – به محض اینکه درخت شروع به روییدن برگ کند، شیره از بین می رود. این خطرناک نیست و به درخت شما آسیب نمی رساند.
هرس درختان در تابستان یک گزینه محبوب نیست، اما گاهی اوقات اگر با احتیاط انجام شود می تواند مفید باشد. باغبانان با تجربه از هرس تابستانی برای هدایت رشد با کند کردن رشد درخت یا شاخه استفاده می کنند. بهترین زمان برای این شکل از هرس درست پس از رسیدن رشد فصلی به اوج خود است. با حذف کل سطح برگ گیاه، مقدار مواد مغذی ارسالی به ریشه و رشد کلی درخت را کاهش می دهید.
نشانه هایی که درخت شما نیاز به هرس دارد:
شاخه های بیش از حد رشد کرده که نماها، مسیرها یا سازه ها را مسدود می کنند.
شاخه های مرده یا بیمار که خطر ایمنی دارند.
شاخه هایی که متقاطع می شوند و به یکدیگر ساییده می شوند و باعث ایجاد زخم می شوند.
شاخه هایی که خیلی نزدیک به خطوط برق یا ساختمان ها رشد می کنند.
علائم زوال، مانند کاهش اندازه، رنگ یا تراکم برگ.
فرورفتگی نوک شاخه ها که نشان دهنده وضعیت نامناسب یا بیماری است.
علائم آفات یا بیماری ها، مانند هجوم حشرات یا رشد قارچ.
3 برش در هرس برای اندام های ضخیم درخت
شاخه های درختی که به درستی هرس شده اند، پینه ای را در جایی که شاخه برداشته شده بود تشکیل می دهند. این پینه برای سلامت درخت ضروری است. بیشتر شاخه های درختی که به سمت تنه یا شاخه اصلی بریده می شوند، برای جلوگیری از آسیب به پوست، به سه برش نیاز دارند. دو برش اول وزن را از شاخه درخت حذف می کند و برش نهایی برای بهترین رشد پینه طراحی شده است.
برش اول: زیر شاخه
تقریباً 18 اینچ از سطح زیرین شاخه ای که در حال برداشتن آن هستید، حرکت کنید. این مکان مناسب برای اولین برش شما است. شاخه را تا نیمه برش دهید.
برش دوم: بالای شاخه
به سمت بالای شاخه حرکت کنید. مکانی را یک اینچ دورتر از اولین برش خود انتخاب کنید. با دقت قطع کنید تا شاخه آزاد شود.
برش سوم: بیرون یقه
یقه شاخه را روی تنه خود پیدا کنید. این بافت ساقه اطراف پایه شاخه است. با بیشتر درختان، پوسته خفیف و خشن‌تری را در این ناحیه خواهید دید. شما می خواهید برش نهایی خود را فقط در قسمت بیرونی این یقه انجام دهید، اما بدون گذاشتن یک خرد. یک برش کامل با زاویه 45 درجه از پایه درخت ایجاد کنید. این از آسیب آب جلوگیری می کند و تشکیل سریع پینه را تشویق می کند.
نکته نهایی
هرس درختان میوه، نیازمند دقت و شناخت دقیق از نوع درخت و نیازهای آن است. با رعایت اصول هرس، می‌توان به افزایش باردهی، بهبود سلامت درخت و جلوگیری از گسترش بیماری‌ها کمک کرد. برنامه‌های هرس منظم و اصولی، از طریق بهبود جریان هوا، دریافت نور کافی و جوان‌سازی شاخه‌ها، باعث بهبود کلی سلامت درختان و تولید میوه‌های با کیفیت‌تر می‌شود.
جمع بندی
هر نوع هرس بسته به هدف و نوع گیاه دارای تکنیک‌ها و زمان‌های متفاوتی است. برای رسیدن به بهترین نتیجه، مهم است که با شناخت کافی از گیاه و زمان مناسب هرس، اقدامات لازم را انجام دهید تا گیاه به بهترین شکل ممکن رشد کند و محصول‌دهی بهتری داشته باشد.
منبع: عصر ترکیه
